Pablo Picasso
Pablo Ruíz Picasso naceu no seo dunha familia onde a arte era parte fundamental: seu pai era profesor de pintura. Dende moi novo, Picasso destacou polo seu talento e recibiu unha formación académica sólida. Seguindo o camiño do seu pai, viviu en cidades como A Coruña e Barcelona, onde pasaba horas copiando obras mestras no Museo do Prado. Como tantos artistas da súa xeración, acabou instalándose en París, onde entrou en contacto coas vangardas e coas figuras máis destacadas do momento, como Toulouse-Lautrec e Degas.
Picasso foi un artista en constante evolución, sempre á procura de novos camiños. Tras pasar por etapas como a azul e a rosa, converteuse, xunto con Braque e Juan Gris, nun dos creadores do cubismo, movemento do que sempre reivindicou ser o pioneiro. A súa obra é unha mostra continua de innovación e superación.
O cubismo: características xerais
O cubismo naceu arredor de 1907 e o seu nome débese ao crítico Louis Vauxcelles, que describiu as obras de Braque como feitas de “pequenos cubos”. As súas características principais son:
- Fragmentación e descomposición dos obxectos en formas xeométricas básicas como rectángulos, triángulos, cubos ou cilindros.
- Representación simultánea de distintos puntos de vista dun mesmo obxecto, como se se mostrasen varias perspectivas ao mesmo tempo.
- Ruptura coa perspectiva tradicional e coa tridimensionalidade herdada do Renacemento.
- Influencia de Cézanne, da arte antiga e africana, e da escultura ibérica.
- Innovacións técnicas como o uso do collage e a incorporación de materiais alleos á pintura tradicional.
- Dúas fases principais: o cubismo analítico (máis descomposición e paleta restrinxida) e o cubismo sintético (formas máis simples, cores máis vivas e uso de elementos reais).
As señoritas de Avignon (1907)
Esta obra monumental (case 2,5 x 2,5 metros) representa cinco mulleres espidas nun prostíbulo. Dúas delas teñen rostros máis clásicos, mentres que as outras tres presentan máscaras inspiradas na arte africana e ibérica. O espazo está fragmentado, sen profundidade nin perspectiva tradicional, e as figuras redúcense a formas angulares e xeométricas. A composición é comprimida, con varias perspectivas simultáneas, e unha paleta de cores terrosas e azuis. A luz é irreal, sen claroscuro, e as liñas delimitan e descompoñen as figuras. Picasso rompe aquí coas convencións académicas, abrindo camiño ao cubismo analítico.
Retrato de Ambroise Vollard (1910)
Obra representativa do cubismo analítico, este retrato do famoso marchante de arte está realizado en óleo sobre lenzo de pequenas dimensións. Picasso descompón o rostro de Vollard en múltiples planos xeométricos, superpostos e mesturados co fondo. Renuncia á profundidade e á perspectiva, optando por unha paleta monocromática de grises, ocres e verdes. A fragmentación permite mostrar diversas facetas da personalidade do retratado. O debuxo predomina sobre a cor, e a luz resalta o rostro, que segue sendo recoñecible. Picasso busca aquí mostrar a complexidade do ser humano a través da multiplicidade de perspectivas.
Natureza morta con cadeira de reixa (1912)
Este bodegón marca a transición ao cubismo sintético. Picasso emprega aquí técnicas innovadoras: collage de óleo, hule e pastel sobre tea. As formas simplifícanse, a gama cromática amplíase e as figuras son máis recoñecibles. O espazo é totalmente plano, sen suxestión de profundidade. A gran novidade é a incorporación de materiais alleos á pintura, como o hule que simula a reixa dunha cadeira, e a presenza de letras (“JOU”, de Journal), que xogan co espectador. O formato ovalado e o marco de corda de cáñamo contribúen á ruptura coa tradición. Esta obra anticipa a arte do século XX, inspirando movementos como o futurismo, dadaísmo ou arte povera.
“Levoume catro anos pintar como Rafael, pero toda unha vida pintar como un neno.” — Pablo Picasso
Picasso non só revolucionou a pintura co cubismo, senón que abriu camiños para toda a arte contemporánea, demostrando que innovar require desaprender e mirar o mundo con ollos novos.
Créditos
Todas as obras utilizadas distribúense baixo a licenza Creative Commons:
Música da sintonía (Creative Commons Attribution 3.0):
- District Four, de Kevin MacLeod (https://incompetech.com)
- Temptation March, de Jason Shaw (http://audionatix.com).
Música incluída neste episodio: (CC BY-NC-ND 3.0. Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 Unported)
- Deportes e entretementos, de Erik Satie.
Imaxes:
O pódcast está baixo a licencia CC BY-NC 4.0.