Listen to “Georges Seurat e Tarde de Domingo na Grande Jatte” on Spreaker.
Neste novo episodio de Historia Take Away, imos mergullarnos na obra dun artista parisino que revolucionou a pintura coa súa visión científica da cor: Georges Seurat. A súa obra máis emblemática, “Tarde de domingo na Grande Jatte”, non só representa unha escena da vida parisina, senón que tamén deu orixe a un novo estilo pictórico: o Puntillismo, tamén coñecido como Divisionismo.
Unha Sólida Formación para unha Nova Visión
Seurat, nado nunha familia acomodada, tivo a oportunidade de recibir unha sólida formación artística e de dominar as técnicas tradicionais. A súa práctica incluíu a copia de obras no Museo do Louvre, o que demostra a súa dedicación ao estudo da pintura. Porén, Seurat buscaba ir máis alá das técnicas existentes e atopar unha nova forma de expresión.
A pesar da súa curta vida (morreu aos 31 anos), Seurat deixou unha marca indeleble na historia da arte. Foi un artista con capacidade, interese e apoio familiar. Ademais, foi un artista que buscou a colaboración con outros, fundando en 1884, xunto con Paul Signac e outros, a Sociedade de Artistas Independentes, que promovía a liberdade creativa ao organizar exposicións “sen xurado nin premio”. A súa participación na última exposición impresionista en 1886 marcou a transición cara a novas vangardas artísticas, como o propio Puntillismo.
O Nacemento do Puntillismo: ciencia e pintura
Así como “Impresión, sol nacente” de Monet deu nome ao Impresionismo, “Tarde de domingo na Grande Jatte” de Seurat non só representa, senón que crea un novo estilo pictórico: o Puntillismo ou Divisionismo. O propio Seurat afirmaba: “Algúns din que ven poesía nas miñas pinturas. Eu só vexo ciencia”. Esta declaración resume a esencia do Puntillismo: un intento de volver a unha pintura máis científica e menos espontánea, en contraste co Impresionismo.
Seurat baseou a súa técnica na teoría da lei de contraste simultáneo de Chevreul:
- A idea de que o ollo do espectador constrúe a forma dos obxectos.
- A existencia de tres cores primarias (amarelo, vermello e azul) e tres cores secundarias (violeta, verde e laranxa) resultantes da súa mestura.
- O concepto de cores complementarias, aquelas que ofrecen o maior contraste (ex: vermello e verde).
- A observación de que unha cor rodeada doutra se percibe de xeito diferente dependendo da cor adxacente.
- A idea de que a cor e as liñas compositivas poden xerar diferentes emocións (cores cálidas e liñas ascendentes para a alegría; cores frías e liñas descendentes para a tristeza; equilibrio para a calma).
Esta meticulosa investigación explica por que a obra de Seurat é relativamente escasa, xa que traballaba con gran detalle.
“Tarde de domingo na Grande Jatte”: Unha análise detallada
Para os exames da PAU, é fundamental saber identificar unha obra. De “Tarde de domingo na Grande Jatte” debemos saber que é un óleo sobre lenzo de grandes dimensións (máis de 2×3 metros), pintado por Georges Seurat en 1884, pertencente ao estilo do século XIX e ao movemento Puntillismo, dentro do Postimpresionismo.
A diferenza da espontaneidade impresionista, esta obra de gran formato foi froito de dous anos de longa elaboración e estudo no taller de Seurat.
- TEMA: Un tema costumista, cotiá, que serve como escusa para a exploración pictórica. A escena representa a illa da Gran Jatte, un antigo espazo industrial convertido nun lugar de recreo para os parisinos. Aparecen unhas 40 persoas que, aínda que comparten o espazo de lecer, amosan diferenzas sociais. Algúns detalles, como a presenza dun mono capuchino como mascota dunha muller, suxiren unha lectura simbólica.
- COMPOSICIÓN: Simétrica, coa muller con parasol vermello como eixo central. A composición é fundamentalmente estática, marcada polas liñas verticais das figuras e árbores, e horizontais. As curvas dos parasois e vestidos suavizan lixeiramente esta sensación. O punto de fuga sitúase no horizonte entre as árbores. As figuras teñen pouco volume, cunha tendencia á simplificación xeométrica. A quietude e o estatismo da obra remiten aos frisos clásicos, afastándose do dinamismo impresionista.
- LUZ: O primeiro plano está en sombra, mentres que o resto da escena está iluminado, o que acentúa a profundidade. A sensación de profundidade tamén se constrúe pola disposición das figuras e a perspectiva que se aprecia mellor observando a pintura en ángulo oblicuo desde a dereita.
- COR: É o aspecto central da obra, onde Seurat aplica as súas teorías científicas. Emprega puntos moi pequenos de cores puras, sen mesturar, que se unifican na retina do espectador para crear tons e formas. Na zona luminosa predominan os tons cálidos (amarelos, vermellos e laranxas), mentres que na sombreada os tons fríos (azuis, verdes e morados).
- PINCELADA: A técnica principal é a aplicación da pintura en forma de puntos, que dan nome ao movemento. As figuras e os obxectos están formados por esta acumulación de puntos de cor.
Conclusión: Unha nova forma de ver
En resumo, esta obra é un exemplo paradigmático do Puntillismo. Seurat combinou a precisión técnica, o estudo científico da cor e unha representación xeométrica da realidade para capturar un momento da vida parisina, á vez que exploraba novas formas de percepción visual. A obra representa un afastamento da espontaneidade impresionista e unha busca dunha base máis científica para a arte.
Esperamos que esta análise vos sexa de grande axuda para comprender mellor a figura de Georges Seurat e a súa revolucionaria contribución á historia da arte.
Créditos
Todas as obras utilizadas distribúense baixo a licenza Creative Commons:
Música da sintonía:
- http://audionautix.com/ (The voyage, PennyWhistle, TriumphantReturn).
Músicas do episodio:
- Cadros dunha exposición, de Modest Mussorgsky. Public Domain Mark 1.0 Universal.
Imaxe:
- Tarde de domingo na Grande Jatte, de Georges Seurat. Wikipedia.
