Edvuard Munch e O Grito

Listen to “Edvard Munch e O Grito” on Spreaker.

Unha viaxe á angustia expresionista

Hoxe en “Historia Take Away” exploramos a figura de Edvard Munch, un artista clave na transición entre o século XIX e o XX, e a súa obra máis icónica: “O Berro”. Lonxe de caer en biografías convencionais, achegarémonos á súa vida e á súa obra dende unha perspectiva crítica, evitando a relación causa-efecto simplista entre trauma persoal e xenio artístico.

Munch: unha vida alén do trauma

A biografía de Munch adoita estar marcada por unha infancia tráxica: a morte da súa nai e unha irmá, a enfermidade e a oposición paterna á súa vocación artística. Aínda que estes feitos son relevantes, non podemos reducir a súa obra a unha simple consecuencia destes eventos.

Munch formouse en París, onde recibiu a influencia de impresionistas e postimpresionistas como Gauguin, Van Gogh, Monet, Seurat e Toulouse-Lautrec. A súa vida, marcada polo alcol e os conflitos, transcorreu entre París e Berlín, onde pintou O Grito en 1893, orixinalmente chamada “Desesperación“. Tras unha crise nerviosa e unha estancia nun hospital psiquiátrico, Munch regresou a Oslo, onde traballou nunha vida máis tranquila ata a súa morte en 1944, gozando de éxito e recoñecemento ao final da súa vida.

Expresionismo: a expresión subxectiva das emocións

Munch é considerado un precursor ou mesmo un representante do Expresionismo, un movemento artístico e cultural que xurdiu en Alemaña a principios do século XX. O Expresionismo caracterízase polo enfoque na expresión subxectiva das emocións e dos sentimentos, por riba da representación obxectiva da realidade. Os artistas expresionistas buscan transmitir as súas sensacións internas, distorsionando a realidade e exaxerando as emocións para crear unha visión subxectiva e emocional da realidade.

“O Grito”: análise dunha icona da angustia moderna

O Grito é unha obra que transcende o tempo e o espazo, converténdose nun símbolo universal da angustia e a desesperación. Existen catro versións pictóricas da obra, ademais dunha litografía que permitiu a súa difusión masiva.

Na obra, Munch presenta unha figura espectral en primeiro plano que berra desesperada ante a indiferenza de dous paseantes que se afastan. A paisaxe cúrvase, oscila como impulsada polas ondas sonoras do berro, expresando a angustia vital e a soidade do ser humano,

A figura andróxina en primeiro plano transmite unha grande expresividade e forza, simbolizando a soidade e a desesperación do home moderno. A boca aberta nun berro silencioso suxire falta de comunicación e illamento. A varanda que se afasta en perspectiva diagonal aumenta a sensación de illamento. As cores cálidas e o ceo arremuiñado reforzan a angustia e a desesperación.

Técnica expresiva

Munch utiliza unha serie de recursos técnicos para reforzar o efecto de angustia:

• Trazos rápidos e xestuais, cunha pincelada solta e nerviosa, que suxiren inestabilidade e ansiedade.
• Textura rugosa e uso de cores pastosas, que crean unha sensación de desorde e caos.
• Deformación das figuras, especialmente a do primeiro termo, que adquire un aspecto de chama.
• Composición dinámica, coa figura principal centrada e a varanda en diagonal, que dinamizan a escena.
• Forte contraposición entre liñas rectas e onduladas, que dinamizan a obra e fan mover o ollo por toda a superficie do lenzo.
• Perspectiva acelerada, que comunica a figura co fondo e crea desasosego.
• Aplicación violenta da cor, con contraposición de gamas cálidas e frías que contrastan e resultan antinaturais.
• Luz antinatural, sen foco nin claroscuro.

O legado de Munch

Munch utilizou a realidade para expresar un sentimento de angustia e soidade, primando o expresivo sobre o narrativo. A súa obra, na que se fala da influencia de Van Gogh e Gauguin, e mesmo de Goya, exerceu unha forte influencia no Expresionismo e en movementos posteriores.

O Grito transcendeu o ámbito artístico para converterse nunha icona da cultura contemporánea, un símbolo da angustia existencial que continúa resoando no século XXI. A capacidade de Munch para capturar e transmitir a complexidade das emocións humanas a través da cor, a composición e o simbolismo é o que fai que esta pintura sexa atemporal e relevante aínda na actualidade,

Créditos

Todas as obras utilizadas distribúense baixo a licenza Creative Commons:

Música da sintonía (Creative Commons Attribution 3.0):

• District Four, de Kevin MacLeod (https://incompetech.com)
• Temptation March, de Jason Shaw (http://audionatix.com).  

Música incluída neste episodio: (Creative Commons Attribution 3.0)

• Noite Transfigurada, de Arnold Schoenberg, na canle de Misha Rachlevsky,

Imaxe:

• O grito, de Edvard Munch. Wikipedia.

O pódcast está baixo a licencia CC BY-NC 4.0.